51-Боб - Гувоҳ. Ўзбек тилида Аудио китоб Онлайн
Улар тўртталовлари Набатейнинг қадимги пойтахтида усталарнинг тоғлардан ўйиб ясашган саройлари ва ибодатхоналарига лол қолиб, бир неча соатдан бери сайр қилиб юрардилар. Нур хоним йўлкўрсаткичдан қуйидагиларни ўқиди:
“Бутрус — дунёдаги таассуротли, жилвали ва диққатга сазовор жойлардан бири бўлиб ҳисобланади. Бу ерда бир вақтлар гуллаб-яшнаётган шаҳардаги тошдан ўйилган мақбаралар ва ибодатхоналар яхши сақланиб қолган. Манзилгоҳ қадимги вақтлардан бери мавжуд эди, лекин набатийликлар Бутрусга келмасларидан олдин, бу ер саҳродаги бир қудуқ эди, холос. Эрамиздан ав. III асрдан то эрамизнинг I асрига қадар бу ерда шоҳликнинг савдо маркази бўлган серҳашам шаҳар қурилган эди. Эрамизнинг 106 йилларида Бутрус Рим империяси‑
нинг таркибига киритилди. Шаҳар IV асрда масиҳий,
VII асрда ислом шаҳрига айланди ва қисқа вақтга
XII асрда бу ерга салиб юришчилари кириб келдилар.
Бутрус 1812 йилда швейцариялик тадқиқотчи Якоб Буркхард томонидан қайта очилди”.
Аль-Хазна Хазинасининг ҳашаматли биноси ва унда‑
ги юнон устунлари, цоколлари ва альковалари уларни ҳайратга солди. Зинапоядан улар Эль-Дайир ибодатхона‑
сига чиқдилар, бу ибодатхона олд томонининг эни 47 метр
ва бўйи 40 метр бўлиб, бу собиқ тиллар ибодатхонаси
эди. Улар шоҳ мақбараси ва устунли кўчалардан ўтиб, Бутрусдаги катта Каср-Эль-Бинт ибодатхонасининг чега‑
расига кирдилар. Ниҳоят, улар Бутрус Ибодатхонасига — Иорданиядаги Худога хизмат қиладиган қадимги жойлар‑
дан бирига етиб келдилар. “Қадимги замондаги Ви‑
зантиянинг катта базиликаси (қадимги ва ўрта асрлар архитектурасида: ички қисми қатор устунлар билан бир неча қисмга бўлинган бино — таржимон изоҳи)” бўлган
бу жой ажойиб мозаикалар билан безатилган эди. Нур хо‑
ним таъкидлаганидек, йўлкўрсаткичга биноан, “бу ерда топилган 152та ўроғлиқ хатлар Византия даврида Бутрус‑
нинг ҳар кунги ҳаётининг тафсилотларини очиб беради”.
Улар Исо издошларининг даргоҳларини томоша қи‑
лаётганларида, Тарик Исо ва Унинг шогирдларининг гаплари ва қилган ишлари ҳақида ёзилган Муқаддас Ки‑
тоб ҳикоялари мавзусига яна қайтишга мажбур бўлди. Та‑
рик яна савол беришни бошлади.
Лекин ундан олдин қавмбоши Тарикка савол берди.
— Сиз Янги Аҳднинг қўлёзмалари бошқа қадимги қўлёзмалардан кўплиги ҳақида биласизми?
— Сиз нимани назарда тутяпсиз? — тушунмай сўра‑
ди Тарик.
— Барча археологлар томонидан Янги Аҳднинг қадим‑
ги қўлёзмаларидан 24 мингтаси топилган (уларнинг баъзилари 130–йилларга тўғри келади). Қўлёзмаларнинг матнлари ҳам бир-бирига мос келади, — деб тушунтирди жаноб Нур.
— Бу нимани исботлайди?
— Бу шуни исботлайдики, бизда бор Янги Аҳд кў‑
чирилиб, биз яшаётган даврларга хатоликларсиз етиб кел‑
ган. Таққослаш учун: миқдор жиҳатдан мавжуд барча қў‑
лёзмалар ичида катта фарқ билан Гомернинг “Илиада”си қўлёзмаси иккинчи ўринда туради. Биз унинг 643та қўлёзмалари бор деб тахмин қиламиз. Айтганча, қадимги адабиётларнинг кўплаб матни аутентик ҳисобланади. Бу асарларнинг қўлёзмалари ҳозирда жуда кам қолган.
Масалан, Цезарь “Галь жанги хотиралари” асарини тахми‑
нан милодгача бўлган 58–50–йилларда ёзган. Лекин дунё‑
да фақатгина 9 ёки 10та қўлёзма нусхалари қолган. Улар‑
нинг ҳаммаси Цезарнинг ўлимидан минг ва ундан кўп йил‑
лардан кейин ёзилган. Арасту ўзининг “Поэтика”сини тахминан эрамиздан аввалги 343 йилларда ёзиб қолдирган. Лекин унинг энг қадимги қўлёзмаси эрамизнинг 1100 йил‑
ларига тўғри келади. Ҳозирда бу асарнинг 49та нусхаси
бор, холос. Мен айтмоқчиманки, бошқа тарихий ҳужжат‑
ларнинг аниқлигига қараганда, Исо шогирдлари ёзувла‑
рининг нусхасини аниқлигига шубҳа туғилмаслиги керак.
— Бўлиши мумкин, аммо, — эътироз билдирди Та‑
рик, — шулардан келиб чиқиб, Исонинг шогирдлари Унинг сўзларини аниқ ёзганлар деб айта олмаймиз-ку. Исонинг шогирдлари янги динга асос солиш учун Исонинг баёнотларини, У — Худо эканлигини ўйлаб топишмаган деб ким кафолат беради?
— Уларни ёлғон гапиришга қандай сабаблари бўл‑
ган? — деб сўради қавмбоши Нур. Узоқ сайрдан сўнг улар чарчаб қадимги теартга кирдилар. Бу театрга қачонлардир 7 минг томошабин сиққан эди. Улар тоғдаги ясалган ўриндиққа ўтирдилар.
— Дада, бас қилинг, унинг сабаблари турлича бўлган бўлиши мумкин, — ҳаммани таажжубга солиб қўшилди Далия, — хасислик, машҳурликка ёки бойликка интилиш — турли сабаб бўлиши мумкин. Наҳотки Рим империяси масиҳийларга ўтмаган бўлса? Наҳотки улар Исо — Худо, масиҳийлар эса Масиҳнинг ердаги вакиллари деб таъкид‑
лаб, бойлик ва ҳукмронликка эга бўлмаган бўлсалар?!
— Азизам, сен ҳозир хазиллашмаяпсанми? — деди отаси. Тарик уни бундай юмшоқ гаплар билан сўрайди деб кутмаганди.
— Йўқ, мен жиддий гапиряпман, — деб жавоб берди Далия.
Тарик ижирғанди. У нималар қиляпти? Ота ва қиз ўртасидаги баҳс уларга ҳозир умуман керак эмас.
— Менимча, сен ниманидир адаштиряпсан.
— Наҳотки Рим императори Константин масиҳийлик‑
ни тан олмаган ва жамоатга катта бойликни, ҳукмронлик‑
ни бермаган бўлса?! — ўзининг гапларида туриб олиб сў‑
ради Далия.
— Албатта, йўқ. Ҳа, у масиҳийликни тан олди, ле‑
кин Далия, бу Исодан 300 йилдан кейин содир бўлган. Масиҳнинг биринчи издошлари бўлиб камбағаллар, ўқи‑
маган балиқчилар ва Фаластиндаги рим қишлоғининг солиқ йиғувчилари бўлишган. Улар Исонинг ўлими ва қайта туғилгани ҳақида дунёга айтганларида, бундай бойлик ва ҳокимиятга эга бўлишларига умид ҳам қилмагандилар. Аксинча, бу сенга ҳам маълум, илк масиҳийлар катта мажусийлик империясида камчиликни ташкил этганлар. Улар билан келиша олмаганлар, уларни қатъий назорат остига олганлар. Исо Ўзининг издошлари бўлиши учун танлаб олган ўн битта ҳаворийларни азоблаб ўлдиришган. Улар Исони — Худо ҳамда Масиҳнинг қайта туғилганлиги ҳақидаги гапларида қатъий туриб олганликлари туфайли қатл қилинганлар. Модомики, улар масиҳий бўлган эканлар, уларни урганлар, қийнаганлар ва энг шафқатсиз усуллар билан ўлдирганлар. Ҳаворийларнинг олтитасини қўл-оёқларидан хочга михлаганлар, Бутрусни эса бошини пастга қилиб хочга михлаганлар. Ҳаворийларнинг иккитасини эса қилич билан, Ёқубни тошбўрон қилиб, Фомани эса найза тиқиб ўлдирганлар. Ўн иккинчи ҳаворий, яъни Юҳанно эътиқоди ва ваъзи туфайли Патмос оролига қувғин қилинган ва ўша ерда вафот этган. Шу ўн икки ҳаворий Исонинг изидан юрганлари учун ҳеч қайсиси на моддий, на сиёсий бойликка эга бўлганлар. Лекин уларнинг ҳеч қайси бири, ҳаттоки, қийноқлар вақтида ҳам ҳаёт Худоси ва одамзоднинг Қутқарувчиси бўлган Исодан воз кечмаганлар.
— Балки шундай бўлгандир ҳам, — деб жавоб берди Далия, — лекин бу ҳеч нимани исботламайди, — тарихий жараёнда дадам ва бошқа кўп одамлар ёлғон учун ўз ҳаётларини бахшида этганлар.
Суҳбатга Нур хоним ҳам қўшилди.
— Тўғри, кўпчилик одамлар ёлғон туфайли ҳа‑
лок бўлганлар, Далия, лекин улар ҳақиқат йўлидан бо‑
раётганларига ишонардилар. Сенингча, Исо Ўзининг ило‑
ҳийлиги ҳақидаги баёнотини ҳаворийлар бойлик ва ҳо‑
кимиятни олиш учун ўйлаб топганлар деб ўйлаяпсан. Лекин бу ҳақиқатга тўғри келмайди. Янги Аҳднинг таъкидла‑
шича, агар Исо ўлимидан уч кун кейин қайта туғилиб, Ўзи‑
нинг илоҳийлигини исботламаганда эди, унда ҳаворий‑
лар бунинг ёлғонлигини билардилар. Сенинг таълимотинг бўйича ёлғон учун жавобгарлик уларнинг бўйнида ётади. Лекин ўйлаб кўр: бу шуни тушунтирадики, улар фақатгина ёлғон учун эмас, балки ўзларининг ёлғонлари учун ҳаётларини берганлар. Фақат бундан уларга на сиёсий,
на моддий тарафдан ҳеч қандай фойда йўқ эди. Сен булар‑
дан келиб чиқиб, қандайдир бир маъно борлигини кўряпсанми?
Guvoh 51-bob D-McDowell. Kitob O'zbek tilidagi yaxshi Audiokitob Online
