23 - боб
Ҳеч нарсани ўйламай, эшикни очдим. Револьвер юзимга тиралди.
-Жойингдан қимирлама!
Мен дарров ўзимга келдим ва қаршимда турган меҳрибон полициячини танидим. Бир кун илгари шу полициячи мени шифохонага тиббий ёрдам кўрсатишлари учун юборганди.
-Тони, нима қилиб қўйдинг? Нега қочиб кетдинг? – деб сўради полициячи.
Эшик олдида ўзи турарди. Менимча, полиция маҳкамасида мени уйга қайтиб келишим мумкинлигини ўйлашмаган. Яна бир бор қочиб кетишнинг ҳеч қандай қийинчилик жойи йўқ. Аммо хоҳламадим, жуда чарчагандим.
-Сабабини сизга тушунтирдим–ку. Қамоқхонада мени аёвсиз калтаклашяпти.
-Сени ҳибсга олишим кераклигини тушунасан-а?
Полициячининг овозида қандайдир юмшоқлик ва меҳрибонлик ҳисси бордай эди. Кишанларни ҳам тушуниб бўлмас тарзда, иккиланиб узатди.
-Агар қочишга ҳаракат қилсанг, отаман, - деди у хотиржамлик билан.
Мен қўлимни узатдим ва полициячи билакларимга яна кишан солди.
-Фақат сиздан илтимос, қамоқхонада мени калтаклашни тўхтатишсин ва элчихонадан бирорта вакилни таклиф қилинг...
-Нима қилиш мумкинлигини ўйлаб кўрамиз, - деб ваъда берди у мени автомобилга кузатиб борар экан.
Полициячи ваъдасининг устидан чиққанлигини кейин билдим. Шундан кейин семиз офицернинг малайларидан айримлари ишдан бўшатилди. Аммо бу ҳодисалар дарров юз бермади, шунинг учун ҳам қайтиб келган куним танамда ўн соатлик жанг олиб бориш машқлари ўтказилди. Ҳаммаси семиз офицернинг кириб, хонада шошмасдан у ёқдан–бу ёққа юриши билан бошланди.
-Шундай қилиб, жаноб Энтони, сиз қанотларим паноҳига қайтибсиз-да. Илтимос қиламан, асло ҳаяжонланманг. Бу сафар сизга “хизмат қилиш учун” жуда яхши тайёргарлик кўриб қўйганмиз, хуш келибсиз “ҳурматали меҳмон”. – Шундай кинояли сўзларни айтгач, юзимга бир шапалоқ қўйди. – Умид қилишимча, сиз энди суҳбатлашгани тайёрдирсиз?
Полга тикилганимча, жим турардим. Калтаклашлар, дўппослашлар яна бошланди. Энди товонларимга уришмасди, аммо қўл остига нима илингудек бўлса, шулар билан баданимнинг тўғри келган жойига уриб, сочимдан ушлаб полда судрарди. Қиймаланган танамни кўтариб стулга ташлашди ва сигарета чекишни таклиф қилишди. Мен тескари қарадим.
-Ноз қилишни бас қил! Эшитдингми, бас қил деяпман?! Мен соғлом фикр юритадиган одамман, мен билан келишиб олсанг бўлади, - деди навбатчи офицер юнон тилида атайлаб сўзларни чўзиб. Сигаретани тутатиб, оғзимга тиқди. Мен шу заҳотиёқ уни тупуриб ташладим. Бирин-кетин яна зарбалар келиб тушди.
Ниҳоят у билан ҳамкорлик қилишга рози бўлдим. Гап менга етказилаётган қийноқларда ҳам эмасди. Мен жуда чарчадим ва ҳаммаси энди барибир эди. Мен ҳозирда ота-онамдан ташқари ҳеч нарса ва ҳеч ким ҳақида ўйламасдим. Нима сабабдан ота-онам мени шу аҳволга солиб қўйишди? Уларни олдингидан ҳам баттарроқ ёмон кўриб кетдим.
Юз берган барча ўғирликларни, шу жумладан, ўзим қилмаган ўғирликларни ҳам бўйнимга олдим.
Бир неча кун ўтгач, Британия элчихонасидан ҳузуримга бир вакил келди. Бу оқ кастюм –шим кийиб, кўзойнак тақиб олган ниҳоятда одобли инглиз эди.
-Сизни толқон еб, сувга жўнатиш керак экан-да? Намунча келишингиз чўзилиб кетди? – Шундай киноя билан элчихона вакилини кутиб олдим.
Вакил менга бир пачка “Мальборо” сигаретасини узатди.
-Бизгача етиб борган гапларга қараганда, биз билан учрашишни хоҳламаган экансиз.
Мен битта сигаретани олдим; қўлларим юз ёшли чолнинг қўллари каби қалтирарди.
-Нималар деяпсиз? Мени ҳибсга олгандан бери ҳар куни сизлар билан учрашишни талаб қилдим.
-Қамоққа тушганингизни биламиз, аммо бизга ёрдамга муҳтож эмаслигингизни айтишди, - гапини такрорлади инглиз. – Шунинг учун ёрдамга келмадик.
Унинг гапларига ишониш қийин эди.
-Бахтга қарши, биз ҳозиргина, - деб гапини давом эттирарди Британия элчихонасининг вакили, - ёрдамимизни қабул қилишга рози эканлигингиз тўғрисидаги расмий хабарни маҳаллий одамларнинг биридан олдик.
Бу ерда бўлиб ўтган воқеаларни элчихонадан келган вакилга батафсил сўзлаб бергунимга қадар, йигит бир неча бор ўз галстугини тўғрилаб, тинмай типирчиларди.
-Сизга қўлимиздан келган ёрдамни кўрсатишга ҳаракат қиламиз, - деб ваъда берди вакил, - аммо кўп жиноятларни амалга оширибсиз. Юнонлар бизни тўғри тушунармикан, ҳар ҳолда улар бизга хайрихоҳлик қилмаса керак.
Биз узоқ вақт суҳбатлашиб ўтирдик.
-Элчихона адвокат юбориши мумкин, аммо сизни қўйиб юборишларига кафолат йўқ. Буни ўзингиз ҳам яхши биласиз, - деди у. – Тахмин қилишимизча, суд жараёни шу уч кун ичида бўлиб ўтади.
Бу учрашувдан сўнг мени камерага қайтариб олиб кетишди.
-Хайрли кун, дўстим! – камерадошим мени шундай сўзлар билан илиқ кутиб олди. Саводли инглиз тилидаги нутқни эшитиб, ниҳоятда таажжубландим. Ўрта ёшдаги нигериялик китоб ўқиб ётган жойидан туриб, мени қарши олди ва қўлимни қаттиқ сиқди. Аввалига бу одамнинг шу ердалиги мени асло хурсанд қилмади, аммо кечани шундай меҳрибон одам билан ўтказишим бирозгина кайфиятимни кўтарди. Сўзсиз, унинг ҳазилларига ва кўп гапиришига чидашимга тўғри келди. Вақт ўтарди, бу одамга нисбатан менда қандайдир қизиқиш уйғонди. Бир қарашда, бу одамни қамоқхонага хатолик билан ўтказишганга ўхшайди, чунки қотиллик қилиш унинг қўлидан келмайди. Бечора нигерияликнинг визасини адаштириб қўйишибди, то аниқлангунича уни қамоқхонага ташлашибди. Менга ўхшаш жиноятчи билан бир камерада ўтиришдан қўрқса-чи, деб ўйладим. У ниҳоятда хотиржам кўринса ҳам, чиндан ҳам беайбга ўхшарди.
-Биродар, биласанми, ушбу китобни ўқиб чиқишинг керак, - деди камерадошим менга ўзининг кичкинагина китобини кўрсатиб. Мен китобнинг сарлавҳасини ўқидим: “Шон-шуҳрат чўққиси томон”.
-Бу ерда нималар ҳақида ёзилган? – сўрадим ҳеч қандай қизиқишсиз.
-Сен бу ерда Раббимиз Исонинг ажойиб севгисига гувоҳликлар топасан, - жавоб берди у.
У гапирар экан, мен ҳурмат юзасидан китобни вароқлаб чиқдим. Шу дақиқаларда Лимассол кўчаларида қачонлардир танишиб қолган воиз Мартин ва унинг талаба дўстлари ёдимга тушди.
Бир неча соатдан сўнг биродарим олдига қамоқхона хизматчилари келишди. Озодлик!
-Йўқолиб кетмагин, - жилмайди нигериялик. – Лагосга, уйимга албатта меҳмонга келгин.
Китобнинг орқа томонига исми ва манзилини ёзди, китобни менга совға қилиб, хайрлашиш учун қўлини узатди.
-Тони Энтони, Раббимиз сени марҳаматласин, - деди у ва камерадан чиқиб кетди.
У кетиши биланоқ камера ҳувиллаб қолди. Нигерияликнинг гаплари мени анчагина чалғитиб турарди, қоронғу тушиши биланоқ мени яна ваҳима боса бошлади. Юрагим тош бўлиб, ҳамон ота-онамнинг ғойиб бўлишганига борган сари қаттиқ жаҳлим чиқарди. Аммо уларни излаб топмоқчи эдим. Менга эркинлик керак. Қаҳр-ғазаб ваҳшийликка айлана боргани сари, тепамдаги том янада пастроққа тушиб, ҳар томондан мени бўғаётгандай туюларди. Диққатим ошиб, мени ваҳима босди. Ўзимни идора қилолмасдим. Оғир нафас олиб, бўғила бошлаганимни ҳис қилардим. Тоза ҳаводан тўйиб-тўйиб нафас олгим келарди. Бу қандайдир азоб эди, назаримда, мени ўзимнинг танам бўғаётгандай эди. Мен ўзимни эшикка урдим, мени эркинликка чиқариб юборишларини талаб қилиб, эшикни тақиллатдим ва оёқларим билан тепа бошладим. Аммо бефойда. Шунда ўзимни у девордан бу деворга ота бошладим. Бундай ҳолат, то полга ҳолсизланиб йиқилиб тушмагунимча, давом этаверди.
Пол чанг бўлгани сабабли мендан оқиб тушаётган тер полда катта-катта томчига айланарди. Тўсатдан ёғоч скамейка тагида қопқоғи қийшайиб ётган консерва банкасига кўзим тушди. Мени қалтироқ босди. Қалтираганимча банканинг металл қопқоғини қайириб, билакларимдаги қон томирларни кеса бошладим. Овозим борича сўкиниб, бу дунёни қарғаб, баданимдаги терларимни шилардим. Қанийди тезроқ ўлиб, бу дунёнинг азоб-уқубатларидан қутулсам! Лекин банка қопқоғининг ярми терим ичида синиб қолди. Қолган ярим парча қопқоқ билан асосий қон томирларимни кесишга ҳаракат қилдим, аммо ҳаммаси беҳуда. Ўзимни ўлдириш қўлимдан келмади. Кесилган жойларимдан қон сизиб оқарди, бироқ мени ҳалокатга олиб келувчи жароҳатни етказолмадим. Хуллас, кўплаб уринишлардан сўнг тиззамни кўкрагимга тираганимча, ухлаб қолибман.
Суд залида шипга осилган катта вентилятор залдаги димиққан ҳавони аранг хайдарди. Иш юзасидан элчихона мен учун қандайдир ҳужжатларни тайёрлаб олиб келибди. Юнонларнинг тез гапирган нутқини тушунишга ҳаракат қилсам-да, кўп нарсага ақлим етмади. Суд жараёни таржимонсиз ўтарди. Ўзимни ҳимоясиз ва чорасиз эканлигимни тушундим. Айянинг вафотидан кейин ғазаб ичимни кемириб битирди. Мени уч йилга ҳукм этишди, аммо энди барибир эди: ўшанда ўзимни хаста ва толиққан ҳис этардим. Суд тугагандан сўнг, тахминан бир соат ўтгач мени Никосидаги fylaki, Марказий қамоқхонага олиб кетишди. Буларнинг ҳаммаси 1989 йили Мавлуд ва сувда чўмдирилиш байрамларининг арафасида, бўлиб ўтди.
Шипдаги ягона лампочка хонани хира ёритиб турарди. Лабига кулгили тарзда сигарета ёпиштириб олган икки офицер мени қамоқхона регистрациясидан ўтказишди. Сўнг тинтув қилишди, учта кўринишда расмга туширишди, қўл изларимни олишди, кейин эса элчихонадан берилган майда-чуйда нарсаларимни олиб қўйишди. Олиб қўйилган нарсаларнинг ўрнига қичитадиган адёл, бир ўрам туалет қоғоз ва хавф туғдирмайдиган лезвиелардан бир пачка беришди. Кейин эса зулматга бурканган қамоқхона ичкарисига олиб кетишди. Қамоқхона жуда эски бўлиб, девор ва шиплари тулаб ётарди. Паст томнинг у ер–бу ердаги тешикларидан қуёш нурлари тушиб турарди. Тор ва тошли зинадан тушаётганимизда, бурнимга ниҳоятда сассиқ, қўланса ҳид урилди. Қалбимнинг туб-тубини яна ваҳима босди. Қўлларимни мушт қилиб олдим, ўсиб чала синган тирноқларим кафтларимга кирди. Ўзимни қўлга олишга ҳаракат қилдим. Қамоқхона хизматчилари ўзаро алланималарни пичирлаб, заҳархандалик билан кулиб кетишарди. Зина икки томонида камералар жойлашган узун коридорга олиб тушарди. Коридорнинг охирида оғир, икки тавақали темир эшик кўриниб турарди. Тошли девор ва металл панжаранинг ёпиқ маконида акс-садо берадиган қийқириқ, оҳ-нола, шунингдек, жиннича кулгилар навбатма-навбат эшитилиб турарди. Хизматчилар бироз коридордан юриб, тўхташди ва камералардан бирининг эшигини катта темир занжирли калит билан очди.
