ЙЎЛБАРСНИ БЎЙСУНДИРИШ (Тони Энтони) 5 bob

5 - боб

“Самодаги бизнинг Отамиз! Сенинг номинг абадий порласин...!” – бундай ибодатни баъзида отам ухлашимдан олдин айтарди. Отамнинг гапларига қараганда, у католик, чунки у италиялик, яна унинг айтишича, Худо католикларни яхши кўраркан. Бироқ агар Худо ҳақиқатдан ҳам мавжуд бўлса, унда ҳозир У менинг борлигимни унутган. Менинг шафқатсиз ҳаётимда У ҳеч қачон бўлмаган. Англиядаги ҳаётим анча ортда, туманли узоқда қолиб кетгандай эди. Ундан фақатгина узуқ-юлуқ хотиралар қолган.

КонфуЦий шундай ўргатган: “Мамлакатда тинчлик оиладаги тартибдан бошланади... Ота-онани яхши кўришга ва ҳурмат қилишга ўрганган одамлар ҳеч қачон бошқаларга юзсизлик ва хурматсизлик кўрсатмайди”.  Шунингдек КонфуЦий севги, қадр-қиммат ва ор-номус ҳақида ҳам гапириб, уларни жамиятнинг юксак идеаллари деб қадрлаган.

Қадр-қиммат ва ор-номус ҳақида менга кўп нарса маълум эди. Бундай тушунчаларни менинг онгимга, ёшгина танамнинг ҳар бир катагига сингдиришган. Аммо севги–чи? Севни нима дегани? Мен ҳеч қачон севги нималигини билмаганман. Мен оилада кутилмаган ва исталмаган бола, “четдан келган шайтон” эдим, мени яхши кўрувчиларга мен ҳар доим бахтсизлик ва иснод олиб келардим. Мен, олти ёшли болакай, шунчалик нафратланишимни ажабланадиган жойи йўқ. Нафрат менда осонгина уйғонди. Шамширнинг дастасини қаттиқ сиқдим, ва кучим борича қулочкашлаб...

Шу пайт торнадо сингари қандайдир улкан куч отилиб чиқди. Бир лаҳзада Лоуси чап қўли билан шамшир ушлаб турган қўлимни сиқди ва айлантириб орқамга буради. Бобом ўнг қўли билан мени бўйнимдан ушлади ва полга босди. Келажакда бу усулни унинг бошчилигида бир неча бор қайтардим ва кўп марта ишда қўлладим. “Дим-ло” техникаси ҳужум қилувчининг ҳаракатларини бир зумда тўхтатиб қолиш мақсадида ишлаб чиқилган. Бу усул “дим-мак” номли барчага таниш техникани эсга солади. Агар бу ҳолатда бобом менга қарши “дим-мак” усулини қўллаганда, мен ўшандаёқ ота–боболарим ҳузурига жўнаб кетган бўлардим.

Лоусининг бармоқлари бўйнимдан қаттиқ тутганича, бошимни полга тираб турарди. Мен оғзим билан нафас олардим, ўзим эса ўлишни афзал деб билдим. Ҳозирда ортга назар ташлар эканман, ўшанда Лоусининг совуққона тиржайиб турганини, унинг одамни тешиб юборувчи қараши эса том маънода мени пармалаганини эслайман. Назаримда, у мени айнан шундай кўрмоқчи бўлган деб ўйлайман. Чунки менда ўзга юрт яшовчисининг қони борлигига қарамасдан, Су уруғининг руҳи уйғонди, қолаверса, бу Шаолинь ибодатхонаси жангчиларининг бебаҳо меросига эга бўлиш туйғусининг яққол намунаси эди. Мен ўшанда бобомнинг ғазабини нақадар оғирлигини билдим, менга нисбатан нафратланишнинг ва жирканишининг гувоҳи бўлдим. Бобом сочларимдан ушлади-да, ётоқхонадан мени ҳовлига судради. Йўл-йўлакай устимдаги барча кийимларимни йиртиб ташлаб, аввал ҳеч қачон  ва ҳеч кимга кўрсатмаган усулларни намойиш қилиб,  машқларни менда қўлламоқчи эканлигини юзимга тупурикларини сачратиб айтди.   

Шундай бўлди ҳам. Бобом мени ўларча қилиб дўппослади ва яланғочимча музлаган ҳовуздаги сувга сакрашимни буюрди. Ўшанда даҳшатли совуқ қиш кунларининг ярим кечаси эди. Бир неча соатлик оғриқдан сўнг мен ҳушимни йўқотдим. Шифохонада чалажон бўлиб ўзимга келдим. Мени қаттиқ совуққотган ҳолатда шифохонага олиб келишган экан.

Ўша воқеадан кейин юрагим тошдай қотди. Лоусининг иродасига тўлиқ бўйсуниб, мен ёввойи мустанга, ўргатилган ва фақат ўз ҳўжайинига бўйсунадиган ҳайвонга ўхшаб қолдим. Мен албатта унга ўхшаган бўламан. Мен бобом билан тенг жанг қилишни ўрганганимда, сўзсиз унинг ҳурматини қозонаман. Келажакда албатта кучли, мустаҳкам иродали ва жасур жангчи бўламан.

Саккиз ёшга тўлганимда мен ҳақиқий ва тўлақонли шогирдга айландим. Янги шогирд сифатида мени доим турли ва қийин синовлардан ўтказишарди. Эндиликда мен ўзимни кун-фу жанговар санъатига тўлиқ бағишлаганимга устозим Лоуси беҳад хурсанд эди. Шундан бошлаб, бобом жанг қилиш маҳорати сирини мен билан ўртоқлаша бошлади. Қолаверса, мен даосизмнинг келиб чиқишини ўргана бошладим ва шу оқим йўлига кирдим.

Таълим олишим ва техник тайёргарлигим муваффақият билан борган сари олдинга интиларди. Шогирдлар бир кунда саккиз соатдан ортиқроқ машқ қилишлари лозим эди. Биз ҳар гал янги техникаларни ўзлаштириб, жисмоний куч, тез, матонат ва бардош беришни мустаҳкамлаб борардик. Кун тартибига биноан мен вақтимнинг асосий қисмини махсус “Мок-чжун” (“ёғоч қўғирчоқ” ёки “ёғоч одам”) билан ишлашга ажратардим. Бу оддий қурилма бўлиб,  ёғоч устундан ясалган. Устунга турли қалинлик ва узунликдаги  қозиқчалар қоқилган. Қозиқчалар одамлар қўл-оёқларига ўхшатиб ясалган, паст баландликда ва турли бурчакларда ёғоч устундан чиқиб турарди. “Мок-чжун” одатда махсус корпусга ўрнатилади ёки каттакон пойдеворга қотирилади. Лоуси бизнинг ҳовлимизда ўсган дарахтдан ўзининг “мок чжун”ини яратди. 

-“Мок-чжун” ёрдамида сен вазиятни турган жойингда тез аниқлаб оласан, ҳужум бурчаги ва зарбаларнинг узоқлигини мувофиқлаштирасан, - деб ўргатарди Лоуси. – Доим энг фойдали усулни танлашга ўрган.

Ўшандан бери яқиндан туриб жанг қилишни ўрганишга вақтимни аямадим. Мен “мок-чжун”ни қўлларим билан муштлаб, оёқларим билан қаттиқ тепардим.

Лоуси ўз қўллари билан шаолинь роҳибларининг анъанавий қуролини яратишини катта қизиқиш билан кузатиб турардим. У турли шакл ва ҳажмдаги шамширлар тайёрларди. Машғулотлар режасига биноан мен бу шамширларни ёғ қуйиб,  чархлашим керак эди. Буюк уста ҳисобланган бобом ўз қуролларини яратиб, доимо ижодий изланишда бўлган.

Ҳар галги саёҳатимизда бобом билан сифатли қуроллар - лангар, таёқ ва найзалар тайёрлашга керак бўлган дарахтларни топардик. Биз Тибетдаги будда ибодатхонасининг бирига тез-тез бориб турардик. Ибодатхона жуда кўркам ва сўлим жойда жойлашган бўлиб, атрофида катта-катта толлар ўсарди. Айнан тол шохидан тўғри лангар чиқарди. Лоуси доимо ўзи билан ойболта олиб юрарди. Биз шохларни кесиб, уларни тозалардик. Лангарлар етарли даражада маҳкам, шу билан бирга эгилувчан бўлиши керак эди. Мен уларнинг маҳкамлигини синаб кўрардим. Бунинг учун қўлимда лангарни кўтариб, югурардим. Сўнг лангарга таяниб, имкон қадар баландроқ ёки узоқроққа сакрашга ҳаракат қилардим.

-Энди диққат билан қара, - деб буйруқ берди Лоуси лангарлардан бирини олиб. Шу лангар ёрдамида менга Шаолинь роҳибларининг жанговар усулларидан бирини намойиш қилди. Бобом ниҳоятда чаққонлик ва дадиллик билан ҳимоя қилишнинг асосий усулларини ўргатди.

-Ўғлим, ёдингда бўлсин, яхши жангчи, авваламбор, диққат-эътиборини ҳимояга қаратиши керак. Рақибнинг навбатдаги ҳаракатини олдиндан кўра билишинг лозим.

Биз Шаолинь қуролларининг ўн саккиз хил классик турлари билан машқлар ўтказганмиз. Уларнинг орасида тўқмоқ, найза, қилич, сешоха ва қамчилар бўлган. Мен шуғулланган тай-чи системаси - бу барча қуроллар билан машқ ўтказишни ўз ичига олган. Кучни ўстириш, тезлик ва эпчилликни кучайтириш ва бардош, топқирлик, қўл жангида чаққонликни мустаҳкамлаш учун кўплаб жанговар қуроллардан  фойдаланардик. Қўлда қурол билан машқ бажариш катта хавф-хатарни намоён қиларди, мен кўпинча жароҳат олардим. Кунларнинг бирида Лоуси менга ўртаси арғамчи билан қўшилган икки таёқчани совға қилди.

-Бу оддий нунчаку, - деб тушунтирди у.

Лоуси нунчакуни ўзидан айлантириб, яшин тезликда, аниқлик билан мўлжалга ташлашини ва усталик билан уни бошқаришини диққат билан кузатиб турардим.

-Рақибга отилган нунчаку жуда хавфли қурол бўлиши мумкин, - деб огоҳлантирди бобом.

Қўлларимни ўргатиш ва мушакларини мустаҳкамлаш учун мен ҳар куни нунчаку билан машқ қила бошладим. Капалак услубида уни бошим ва кўкракларим узра тезлик билан айлантирардим. Ушбу техниканинг асосий жиҳати - бу қурол билан катта тезликда ҳаракат қилиш лозим. Бунинг устига, имкон қадар одам ўз танасига яқин, албатта ўзига зиён етказмаган ҳолда, нунчакуни ўйнатиши керак. Нунчакуни бошимнинг орқасида айлантириш кўпинча менинг қўлимдан келмасди. Тез орада Лоуси бу қуролнинг янада хавфлироқ вариантини менга кўрсатишни журъат этди – ўлдирадиган нунчаку: занжир билан қўшилган металл таёқчалар.

Келгусида мен жисмоний кучни, маҳорат ва эпчилликни жуда мос дастали кичкина тўқмоқ ёрдамида ривожлантирдим. Бу ўнқиррали тўқмоқлар мустаҳкам металлдан ясалган бўлиб, оғир эди. Лоуси мени бу тўқмоқлар билан узоқ вақт тинмай машқ қилишга зўрларди. Баъзида у мени дарёга олиб келиб, дарёнинг чуқурлигида тай-чи системаси бўйича машқ қилишни давом эттиришимни буюрарди.

Мен сув оқимини енгишга уринганимда у:

-Сувда худди қуруқликдаги сингари ҳаракат қил, - деб бақирарди – Ички қувватга диққат-эътиборингни қаратгин, атрофингдаги сув йўқ бўлсин.

Мен оқимга қарши чиқиб, тезликни пасайтирмаслик ва кучни йўқотмасликка танамни мажбурлардим.

Бобом мунтазам равишда мени кучим ва бардошим борича  ҳаракат қилишга ундарди. Машғулотлар пайтида бобом кўпинча ўзимни ёлғиз қолдирарди, аммо мен у ёнимдагидек машқларни ўша тезлик ва куч билан бажарардим. Ўз тажрибамдан аниқ билиб олдимки, Лоуси мендан анча йироқда бўлса ҳам, панада беркиниб, мени кузатиб туриши мумкин эди.

Бир куни биз уйимиз олдидаги ялангликка чиқдик. Ажойиб баҳор кунларининг бири эди, қуёш нурлари одамга хушёқар, осмон тиниқ, атрофимиз кўкаламзор, у ер-бу ердан қушларнинг сайраши эшитилиб турибди. Бобом менга тўқмоқларни берди-да, машқларни бошлашимни айтди. Бутун баданимда қаттиқ оғриқ сезмагунимча, машғулотни тўхтатмадим ва чин дилдан меҳнат қилдим.

-Давом эттир, - деб буйруқ берди Лоуси ва ўз юмушлари билан кетди. Орадан кўп вақт ўтди. Бобомдан ҳануз дарак йўқ эди. Эҳтимол, дарахтлар ортига беркиниб олгандир? Йўқ, бўшашмаслигим керак. Мен соат ўтгани сари тер тўкиб машқларни бажарардим. Зўр бериб ишлаганим учун бутун мушакларим зирқираб оғрирди, кўзларимдан ёш оқарди. Лоуси қоронғу тушганда қайтиб келди.

-Энди дам олишинг мумкин, - деди у хотиржамлик билан.

Бобом ҳеч қачон мени мақтамасди ва қўллаб-қувватламасди ҳам. Аммо аста–секин унинг ҳурматини қозонаётганимни ҳис қилардим.