29 - боб
Секингина ўз блокимга қайтарканман, хаёлларим алғов-далғов бўлиб кетганлигини ҳис қилдим. Майкл айтган гапларни эслар эканман, унинг сўзлари бошимдан ҳақиқий бўрондай ўтарди. Чидаб бўлмас жазирама, сассиқ ҳид ва инсоний азоб-уқубатлар бу ваҳимали жойда аввалгидан ҳам баттарроқ юрагимни эзарди. Деворлар гўёки қўпорилиб , мени мажақлаб ташламоқчидай. Мен қафасга қамаб қўйилган ва даҳшат солаётган ёвуз ёввойи ҳайвон сингари эдим. Камерам олдида тентакона ҳаёлларига чўмиб, бир маньяк юрарди. У сигаретани чуқур ичига тортиб, бурнидан паровоз каби тутун чиқарарди. Маҳбуснинг ёнидан ўтиб кетаётганимда, сигаретасини билагимга босди. Ўнг қўлимда шу заҳотиёқ кичкинагина жой куйиб, пўрсиллоқ бўлди. Ҳазиллашиш учун маньяк жуда ноқулай вақт танладибди-да. Ич-ичимдан жўшиб келаётган шиддатли ғазаб бир зумда унга ёпирилди. Ҳазилкашни сочларидан ушладим ва ғадир-будир деворга иккаламиз ҳам то қора қонга белангунимизча бошини уравердим. Қонга чанқоғим босилганда, уни туққан онаси ҳам таний олмаслигига амин бўлдим. Бунинг устига маньякнинг бурни йўқ эди, бечоранинг башарасида буруннинг ўрнига бир тишлам қизил алланима осилиб турганди.
Камерамга қайтиб келгач, роса бўкира бошладим. Бу ноаниқлик олдидаги қийналган қалбнинг ҳайқириғи эди.
Модомики, Майклнинг сўзлари эътирозга ўрин қолдирмаган экан, улардан халос бўлишга уриндим. Шундай пайтларда даҳшатдан кўзларимни юмиб, қулоғимни беркитиб олардим. Майклнинг сўзлари қайта–қайта онгимда қалқиб чиқарди, бундай ҳолат бир неча бор қайтариларди. Майклнинг жилмайиши ва унинг ўткир қараши ҳамиша таъқиб қилиб келарди. Нима сабабдан у менга ёпишиб олди? Мен олдин ким эдиму, эндиликда ким бўлдим, деб ўйланадиган бўлиб қолдим. Умрим давомида ҳеч кимга эҳтиёж сезмаганман. Ўз кучимга таяниб, ҳар қандай ишда муваффақият қозонишимга ишонардим. Аммо Майкл “тўкин-сочин ҳаёт” ва “буюк хурсандчилик” тўғрисида қайта-қайта такрорларди. Қамоқхонада ўтаётган ҳаётимнинг сўнгги ойларида у айтган ҳолат, маълумки, юз бергани йўқ. Мен кун-фу жанговар санъатида тутган ўрним, мусабақаларда эришган ютуқларим ва танқўриқчи бўлиб фаолият кўрсатганларим ҳақида ўйлардим.
Эҳтимол, Майкл ҳақдир. Пулларни кўкка совуриш, қон ва адреналинга тўла шиддатли ҳаёт каминага жуда ёқарди, шундай бўлса-да, буларнинг ҳаммаси камлик қиларди. Менга янада яхшироқ ҳаёт ва бундан ҳам кўпроқ пул керак эди. Энди буларнинг ҳаммасидан маҳрумман, қолаверса, жисмоний кўринишим ҳам юксак ва мукаммал даражада эмасди. Ҳаттоки кундалик режамда ҳар бир дақиқа ўз ўрнида турган пайтларда ҳам, жисмоний машғулотларимга камида беш соат вақт ажратардим. Ҳозир эса вақтим жуда кўп, аммо жисмоний машқ билан шуғулланишга хоҳиш ҳам йўқ, вазият ҳам буни талаб этмайди. Буларнинг ҳаммасига тупурдим, ҳеч бири билан ишим бўлмай қолди, шу жумладан кун-фу билан ҳам – қизиқиш ўз-ўзидан йўқолди. Медитаия ва онгни ривожлантиришга келсак, бу учун қалб тинч ва хотиржам бўлиши зарур, зеро фақат интизомли ва соғлом фикргина ҳақиқатни мушоҳада қилолади. Мени эса зўрлик, жабр-зулм занжирбанд этган, ҳозир фикру ҳаёлим – фақат тирик қолишда. Қамоқхонада аста-секин атрофдаги маҳбуслар сингари, ваҳший ҳайвонга айландим. Наркотик истеъмол этиб, кўнгилхушлик қилардим, қандай бўлса ҳам вақт ўтказиш мақсадида, бўлар-бўлмас бемаъни жанжалларга қўшилиб, муштлашишда фаол иштирок этардим. “Тўкин-сочин ҳаёт”... бу нимани англатиши мумкин? Эҳтимол, бу Айя билан бўлган ва бахтли кунларга тўлган вақтдаги ҳаётга ўхшаганмикан... Аммо ҳозир Айя йўқ-ку, қолаверса, бундай бахтли онлар фақатгина бир марта бўлади.
Мен жуда қалтис йўлга қадам қўйдим. Сўнгги бир неча ой давомида онгли равишда Айя ҳақидаги ҳаёлларни қувдим. Ҳозир эса унинг ажойиб, соддадил образини эслаб, титраб кетдим. Ҳа, айнан Айя менга ҳақиқий севги қандай бўлишини кўрсатди, аммо энди у йўқ. Кўзларимни юмиб, у қандайдир нафислик билан мени “кўриш” истагида юзларимни силаганини эсладим. Тўсатдан кўз олдимга тентак маҳбуснинг образи, унинг аҳмоқона қилиғи ва қонга беланган афти-башараси келди. Сўнгра яна Айяни тасаввур қилдим: у синган суяк ва парча-парча бўлиб йиртилиб кетган этимни “кўряпти” ва илиқ ёпишқоқ қонни бармоқлари билан сезяпти. Унинг секингина йиғлагани эшитилгандай бўлди. Айя қачонлардир мени севганди, ҳозир қандай ваҳший бўлиб кетганлигимни билганда, қиз мени олдингидай севиб қолармиди? Асло! Бир дарди бедаво маҳбусни ўларча қилиб уриб, бутун умрга майиб қилиб қўйган бўлсам, Айя мени қандай қилиб севсин?!
Шайтон васвасасидан қочиб қутулиш учун матрацнинг тагига кирдиб, қулоқларимни ёстиқ билан беркитдим. Тиррайиб кетган танамни даҳшат кемирарди.
“Тони, Худо сени севади”.
Буни Майкл айтди. Юқорида айтилган сўзлар миямда айланиб юрарди, улардан қутула олмасдим. Бу сўзларни ўзимдан нари қувардим, аммо вақт ўтиши билан шу сўзлар мени ювош қилиб қўйди. Майкл менга айтган оятни эслашга ҳаракат қилдим. Оят хотирамда намоён бўлди ва мен уни сўзма-сўз тикладим: “Зеро Худо оламни шунчалик севдики, Ўзининг ягона Ўғлини берди...”
Баъзи нарсалар ойдинлаша бошлади. Худо Ўз Ўғлини берди. Исо Гўлгўтада хочга тортилди. Олдинги ҳаётимда нима қилган бўлсам ҳам ва келажакда нималар қилишга уринмайин, барибир, энди бу ҳолатни ҳеч нарса ўзгартира олмайди! Мен қайта–қайта коридордаги ақли заиф маҳбусни эсладим. Шубҳасиз, қилган ишимга Худо кўзини юмиб ўтирмаса керак, демак, қилган ишимга яраша жазо олишим керакми? “...Токи Унга ишонган ҳар бир киши ҳалок бўлмасин, балки абадий ҳаётга эга бўлсин”.
Мен бутун оятни ҳаёлимда тиклаш мақсадида ҳар бир сўзни қайтардим. Шунда бу сўзлар хотирамга сингиб борарди, гўёки камерада уни айтиб, маъносини изоҳлаб бермоқчи бўлган кимдир бордай туюларди.
“Токи Унга ишонган ҳар бир киши... ишонган ҳар бир киши...”. Ҳар бир сўзнинг асл маъносини англар эканман, мен учун ғаройиб бўлган бир тушунчага дуч келдим. Энди тарозининг оғир палласи мен тарафда эди. Шунга биноан, Майкл Исо ҳақида айтган бошқа гапларга ҳам ишонишим лозим.
Нимадан бошлаш керак? Яна калтакланган маҳбуснинг образи мени таъқиб қиларди. Бунга бошқа чидолмай, илтижо қила бошладим:
-Мени кечир, Парвардигор, кечир!
Бу тўғоннинг отилишига ўхшарди.
Кутилмаганда кўз олдимдан ҳаётимнинг аллақачон эсдан чиқиб кетган болалик образининг кино тасвири сингари елдай учиб ўтди. Мен гўёки азоб-уқубатлар ва дард-аламларга тўла уммонда оқаётгандай эдим. Ҳаёлларим саросималик билан ҳар томонга қочаяпти. Ички ҳис-туйғуларим қаршисида мен ўлдирган одамлар гавдаланарди, уларнинг калтакланган ва мажақланган таналарини ва ўзим етказган ҳар бир жароҳатни кўриб турардим.
-Илтижо қиламан, Парвардигор, агар Сен чиндан ҳам бўлсанг, гуноҳларимни кечиргин! - деб бақирдим.
Кино яна ҳам тез айлана бошланади. Ҳаммасини эслаш учун имкон қадар уни секинлаштиришга ҳаракат қилдим. Эслай олмаганларим учун Худодан кечирим сўрадим. Шунақанги бўкириб йиғладимки, ҳаттоки бўғила бошладим. Ҳайқириқларим шунақанги қаттиқ ва шиддатли эдики, бошқа маҳбуслар эшитмаслиги учун бошимни ёстиққа тиқиб, қайта–қайта Худо олдида қалбимдагиларни тўкиб солдим. Шу тарзда бир неча соат вақт ўтди, шекилли.
Ниҳоят, тинчланиб, ўрнимдан турганимда камера қоп-қоронғу эди. Камера эшиги қулфланган, қамоқхонада – сукунат. Панжара ўрнатилган кичкинагина дарчадан ой кўриниб турарди. Панжарадан тушиб турган ой нурига қараб турардим, унда темир панжараларнинг соясини эмас, балки Исо тортилган Гўлгўта хочини кўргандай эдим. Энди Майклнинг айтган сўзларини эслашга уринмасдим. Сўзларнинг ўзи оқиб келарди. Ибодатимда Исодан кечирим сўрардим, бўш қалбимни У тўлдиришини, олдинги ҳаётимни қолдириб, У билан бирга янги ҳаётни бошлашимни илтижо қилиб айтдим. Тун бўйи Исо билан суҳбатлашиб чиқдим, тонгга яқин ухлаб қолибман.
Кейинги кун менга жуда бошқача бўлиб туюлди. Кайфиятим умуман бошқача эди. Эсимни танибманки, ҳар доим баджаҳл эдим, ҳеч кимга асло раҳмим келмасди. Бугун эрта тонгдан алам ва жаҳл ҳисси қаергадир йўқолганини тушундим. Қалбим тинч, қандайдир ўзгача осойишталикни ҳис қилардим. Бу ўзгача ҳис-туйғу эди. Камерада ўтирганимча, темир панжара ўрнатилган ойнадан тушаётган ёқимли қуёш нурига қарардим. Ташқари булутсиз, қуёш чарақлаб турибди. Сўнгги кунларда умуман деразага қарамаганлигим ёдимга тушди. Нималарни бой берганлигим ҳақида ўйлагим келмаяпти. Қандайдир ўзгача илиқликни ҳис қилдим, бунинг устига ташқаридаги ёқимли қуёш ҳали қамоқхона блокининг қалин деворларини иситгани ҳам йўқ эди. Кечаги кунни ва тунда Исо билан сўзлашганимни эслаб, жилмайдим ва пичирлаб дедим: “Исо, раҳмат”. Мен билан нима юз берганини ҳали тушунганим йўқ, аммо менда катта ўзгариш юз берганини аниқ билиб турардим. Елкамдан катта тоғ ағанагандай туюларди. Майкл билан суҳбатлашгим келди ва унга хат ёзишга қарор қилдим. Мактубимда Худога илтижо қилганим, Исо мени қутқарганига ишонишимни битмоқчи бўлдим. Майкл бениҳоят хурсанд бўлишини билардим.
Очилаётган темир эшикнинг ғичиллашини эшитиб, чўчиб тушдим. Қамоқхонада янги кун бошланди, очиқ эшикдан коридорни тўлдирган маҳбусларнинг бақириқ-чақириқлари эшитилди. Шу вақт қорним очганини сездим. Олдинлари қамоқхонанинг бўтқасидан кўнглим айнирди, ҳозир эса ўзимга тегишли бўлган бир коса сули ёрмасидан пиширилган шовлани интиқиб кутардим. Каравотимдан туриб сигарета қолдиқларига кўзиб тушиб қолди. Мана, уйқудан турганимга икки соат бўлибди, менда эса сигарет тутатишга хоҳиш йўқ. Одатда уч ёки тўртта сигаретани тутатмагунимча, ўрнимдан турмасдим. Бундай ўзгаришдан ўзим ҳам ажабландим-да, бир пачка сигаретани олиб ғижимладим ва кўздан нарироққа – каравотнинг тагига отдим.
Эшигим ёнида малласоч бир маҳбус турганди. У маньяклардан бири эди. Мен кеча кечқурун калтаклаган бошқа маньякни эсладим. Камерам полида ҳали ҳам қон излари кўриниб турарди. Яқиндагина бўлиб ўтган воқеаларни эслаб этим жунжикиб кетди. Малласоч гигант маҳбус ёнидан индамай ўтиб кетишга ҳаракат қилдим. У мен томонга қайрилди, бир сўкиниб сигаретасини чап билагимга босди. Унинг кўзларига тикилиб қарадим, билагимдаги кулни қоқиб, индамай кетавердим. Ошхонага етиб боргач, мен сигарета босилган жойга қарадим ва кўзларимга ишонмадим. Куйган жой йўқ! Турли жанжаллар натижасида олган жароҳатларимдан чандиқлар қолган, кеча сигарета босилган жой ҳали ҳам оғриб турибди. Бироқ бугун босилган сигаретанинг ўрни йўқ.
Бир неча кун ўтгач, Майклга иккинчи хатни йўллаш учун кутубхонага кирдим. Унга берадиган кўп саволлар пайдо бўлди, шунинг учун у билан учрашишни интизорлик билан кутардим. Кутубхонада мактуб ёзаётганимда, ёнимда Шри-Ланкалик ёш йигит Шейн расм чизиб ўтирарди. Ўтирган жойимизни кутубхона деб аташ жуда қийин эди. Оддий қамоқхона камерасига катта эски ёғоч столлар қўйилган, уларнинг устида варақлари йиртилган бир нечта китоблар турарди. Ана шу бизнинг кутубхонамиз эди. Бироқ бу ер жуда тинч жой, сўнгги кунларда асосий блокдаги турли уруш-жанжаллардан йироқда – кутубхонада кўп вақт ўтказардим. Мен хат ёзардим, қалбим эса хурсандчиликка тўлиб–тошганди. Атроф-муҳитнинг ғариблигига қарамасдан, қувонч билан тантана қилардим. Наҳотки ҳозиргига қараганда, қачонлардир ўзимни бундан-да бахтиёр сезаман?
Қандайдир сабаб бўлиб, Шейнга бир фляжка иссиқ сув ва бирозгина қуруқ кофе тегибди. Шейн менга ҳам кофе дамлади ва менга узатди.
-Тони, сенга нима бўлди? – сўради у. – Жуда кайфиятинг яхши, лабларингда табассум! Қўйиб берса, ҳозир камерада рақсга тушиб кетсанг керак.
Мен кулиб юбордим.
-Ҳой йигит, ростини айт! Наша чекяпсанми ёки қорадори қабул қиляпсанми? Менга ҳам озгина бер, - деди Шри-Ланкалик Шейн.
-Наша чекканим йўқ, қорадори ҳам қабул қилганим йўқ, Шейн, - жавоб бердим жилмайганимча.
Шейн менга ўгирилиб қаради ва диққат билан кўзларимга тикилди. У бир вақтлар наркотик сотиш билан машғул бўлган ва одамнинг кўзларига қараб, у наркотик қабул қилган ёки қилмаганини осонликча аниқлай олган.
-Йўқ, дўстим, бирор нима қабул қилгансан, бўлмаса нима сабабдан кайф қилиб, сархуш бўлиб юрибсан? – сўради у мендан шубҳаланиб.
Албатта, четдан қараганда ширакайф, сархуш бўлиб юргандай эдим. Аммо бундай ҳолатим спиртли ичимлик ёки наркотикларга боғлиқ эмасди.
