41 - боб
Қора полиция автофургони Оксфордшир кенглидан елиб кетарди. Қўлимга кишан солинган, шунинг учун ҳам темир панжара билан ажратилган тор жойда тиззамни қучоқлаганимча ўтирардим. Виждон азоби ва ор-номус мени бўғиб келарди. Мен кимман? Мен қотилман! Агарда Майкл Райт ҳозир мени кўрганда, нималарни ўйлаган бўларди?
Бир қўшиқ сўзлари қулоқларимда янграрди. Бу гимн бўлиб, у қуйидагича номланади: “Менинг гуноҳларимни нима юва олади?” Бу гимннинг чуқур маънога эга бўлган бир мисраси мени ўйлантириб қўйди: “Гуноҳдан нима қутқарар – ҳайҳот, асло ҳеч нарса, фақат Исонинг қони”. Қачонлардир бу гимнни қалбимда миннатдорчилик ҳисси ила куйлаганман. Ўша вақтлар эсимга тушиб кетди:
Менинг гуноҳларимни нима юва олади?
Ҳайҳот, асло ҳеч нарса, фақат Исонинг қони.
Қайта яна нелар шифо беради?
Ҳайҳот, асло ҳеч нарса, фақат Исонинг қони.
Мени поклаган сув нақадар муқаддасдир!
У шиддатли дарёдан ҳам кучлироқдир.
Ҳайҳот, асло ҳеч нарса, фақат Исонинг Қони!
Бу гимн сўзларининг ҳақиқийлиги қалбимнинг туб-тубини ларзага солади. Юзларимдан кўз ёшлар оқарди. Мен ҳаётимнинг барча йилларини қайта кўриб чиқдим. Мен гуноҳкор эдим, мени Худо қутқарди ва нажот берди. Гарчанд бунга нолойиқ бўлсам ҳам. Энди буларнинг ҳаммасини қўлдан бой бердим. Эндиликда Худо мен билан нима қилганини сўзлаб беролмасдим, Исо Масиҳ ҳақида гувоҳлик бериш учун бошқа сўз тополмасдим. Бошқатдан Парвардигорнинг қуроли бўла олишимга энди умид қилсам бўладими? Мен У ҳақда бошқа гапирмасликка қарор қилдим. Ўзимнинг Худодан ҳеч қачон ихлосим қайтмайди. У мен учун инкор этиб бўлмас ҳақиқат бўлган, шундай бўлиб қолади ҳам. Бироқ Исо Масиҳнинг номини айтишга энди нолойиқман.
Бошимни кўтариб яна бошқа ҳукм қилинганни кўрдим. Автофургонда маҳбуслардан икки киши эди – мен ва яна бир маҳбус. Бу йигитнинг сочи қириб олинган, битта қошига темир халқача тақиб олган эди. У менга қараб жилмайди. Бу жилмайиши орқали хавотир олма, ҳаммасини енга оласан, деб айтмоқчи эди. У ҳеч нарсани тушунмаяпти. Мени хавотир қилаётган нарса қамоқхона эмас. Ҳар қандай қамоқхонадан омон чиқаман. Никосиядан кейин Баллингдондаги қамоқхона менга курортдай кўринди. Аммо менинг ўз қамоқхонам бор эди. Темир панжара ортида ор-номус ва гуноҳ билан эзилган виждоним занжирбанд бўлиб қолди. Ҳеч қачон ўзимни бунчалик ёмон ҳис қилмагандим.
Баллингдондаги қамоқхона яқин саккиз ойга уйимга айланиши керак эди. Қамоқхонага қабул қилиш билан боғлиқ барча расмиятчиликни тинч ўтказдим. Шахсий кўрик, расмларга тушиш, бармоқ изларини топшириш... Буларнинг ҳаммаси менга ёд бўлиб кетган. Бу ерда, Баллингдондани қамоқхона ёруғ эди ва ўлаксаларнинг ҳиди келмасди. Никосиядаги сассиқ камералар билан солиштиришнинг ҳожати ҳам йўқ.
Мени икки маҳбус қамоқ жазосини ўтаётган камерага олиб киришди. Нима қандайлигини қамоқхона назоратчилари тушунтиргунича, кўп вақтдан бери шу ерда яшовчи камерадошларим шикоят ва талабларини айта бошлади.
-Бу камера эмас, ахлат ўраси, - деб норозилик билдирди битта маҳбус. – Бизга қачон телевизор қўйиб беради? Ярим ой олдин ваъда берилган!
Иккала маҳбус ҳам менда нафрат ҳиссини уйғотди. Улар ёзги таътилда дам оляпмиз, деб ўйлашяпти, шекилли? Ҳа, бу чиндан ҳам қамоқхона эмас! Никосия билан солиштирганда - бу болалар боғчаси эди. Блокдан ўтиб бораканман, биллиард ва стол тенниси ўйнаётган маҳбусларни кўрдим. Бу қамоқхонада компьютер, телевизор, ишқилиб, ҳамма шарт-шароит яратилган экан. Мен каравотимга чиқиб олдим. Темир каравот унча кенг бўлмаса-да, бироқ матрац ва адёл бор эди, бунинг устига тоза эди.
Мен Сара ва Этан ҳақида ўйлашга журъат қилолмасдим. Балки, Саранинг мени кўришга кўзи йўқдир. Ўзим ҳам Сарани бу аҳволга солиб қўйганим учун, ўзимдан нафратландим. Энди унга қандай эрлик қиламан! Қолаверса, бундан кейин қандай отаман! Эҳтимол, қамоқхонада жазони ўташим, ўғлим учун бутун умрга тамға бўлиб қолар.
Деярли ҳар куни Сарадан хат олардим. Сара менга Муқаддас Китоб ва яна бир нечта китоблар бериб юборибди. У хатлари орқали руҳан мадад берар, мени қўллаб-қувватларди. Аммо Саранинг келажагини ўйлаб, у билан учрашгим келмасди. Шундай қилсам, аввалам бор, Сара учун яхши бўлади. Ҳукмга биноан Сара маҳаллий меҳр-шафқат кўрсатиш магазинида* ишларди. Албатта, ишдан ташқари бир ўзи болани боқишга ва тарбиялашга қийналарди, лекин ҳеч қачон бундан шикоят қилмаган. Сара Этан билан бирга ҳозирча ота-онасиникида яшарди, аммо унча қиммат бўлмаган квартирани қидириб юрарди. Бу осон эмасди. Мен қамоқхонада ўтирганим учун давлат Сарага боқувчисидан айрилган ёлғиз она сифатида пул тўларди, бироқ яқин–атрофдаги квартирага пули камлик қиларди. Эссекда ишлашни бошлаётган вақтларимиз эсимга тушиб кетди. Биз билан ишлаш учун узоқда квартирада ижара турадиган бир нечта оила келарди. Ишқилиб, бир чекка қишлоқдан квартира олмасин-да! Она-бола қандай қилиб кун кечиришади?!
Ҳафта кетидан ҳафталар ўтарди, аммо фикру ҳаёлимга кўмилиб , хушхабарни тарқатиш ҳақида ўйламасдим ҳам. “Намунали ҳулқим” учун менга бир кишилик камерадаги жойни мукофот тариқасида топширишди. Энди ҳар ҳолда тинч ва хотиржам яшай бошладим. Ҳар ҳолда деганимки, Баллингдондаги қамоқхонада жимжитлик ҳеч қачон ҳукм сурмасди. Аммо бачабозларни асосий блокка қўйиб юборганларида, булардан даҳшатлироқ кунлар йўқ эди. Бундай ҳолат ҳафтада икки марта юз берарди. Бошқа маҳбусларни устиидан қулфлаб қўйишарди. Қамоқда бачабозларни ҳамма ёмон кўрарди. Булар ёш болаларнинг номусига тажовуз қилган ваҳшийлар ва педофиллар эди. Қамаб қўйилган қотил маҳбусларга булар ёқмасди. Уларнинг бақир-чақирларидан қулоқларим битиб қоларди. Зэклар камераининг эшигини тепишар, овози борича дод-вой солишарди, қўлларига нима тушса, уриб синдиришарди. Маҳбуслар шовқин кўтаришга интиларди ва ўзини шундай тутиш орқали педофил ва бачабозларга ўз нафратини намоён қиларди.
-Қанийди, шу тасқараларнинг бирортаси билан менга учрашиш имконини берганида эди, парча-парча қилиб йиртиб ташлардим! – деди Ленни дарғазаб бўлиб ва ўз кафтига муштлади.
-Олдинлари мен ҳақимда ҳам шундай дейишарди, - дедим.
-Йўқ, йўқ, Тони, сен бундай одам эмассан. Бу ёвуз ваҳшийларга асло ўхшамайсан, - деди Ленни ғазаб билан ҳавога муштлар экан.
-Ўхшайман.
Умуман олганда, унинг гапларига қўшиламан. Мен бундай одамлар ҳақида ва ўз ўғлим ҳақида ўйлаганимда, бутун баданим увушиб кетарди. Кичкина бола ва вояга етмаган қизчаларни зўрловчи одамларга нисбатан нафратимиз тушунарли. Бироқ бошқа тарафдан, бу бузуқ одамларга қараганда мен ва бошқа маҳбуслар яхшироқмизми? Нимамиз билан яхшироқмиз?
Бундай нуқтаи назарга ижобий қараш қийин, бироқ гуноҳ ҳақидаги Муқаддас Китоб таълимотини биламан: “Ҳамма гуноҳ қилган ва Худонинг улуғворлигидан маҳрумдир”. Шу вақтда Майкл Райтнинг гапларини эсладим. У гуноҳни оппоқ кўйлакка тушган кичкинагина сиёҳ томчиси билан қиёслаганди. Сиёҳ заррачаси – бу кичкинагина ёлғон – оппоқ кўйлакда из қолдиради ва кўйлак кир ҳисобланади. Сиёҳ томган оппоқ кўйлакни ювиш учун сувга солганда, сиёҳ сувда эриб, сувнинг ранги кир бўлиб қолади. Мен ўз қалбим ҳақида ўйладим. Эндиликда қалбимни катта-катта қора доғлар босган!
Камерамнинг темир панжарасидан ташқарига қарадим ва ҳаёлан Кипрдаги қамоқда ўтирган вақтга, шунингдек, Майкл Райтнинг баъзи бир маслаҳатларига қайтдим. “Дунё ҳеч қачон гуноҳдан қутула олмайди”, - деган Майклнинг яхши кўрган ибораларидан бирини эсладим.
-Биз кўпинча гуноҳнинг даражаси ва меъёрини аниқлашга ҳаракат қиламиз ва ўзимиздан ёмонроқ деб ҳисоблаган одамларни устидан қулфлаб қўямиз. – Шундан кейин Майкл сал олдинроққа эгилди ва секингина гапира бошлади. – Жамият ўз ахлоқсизлигини шунга ўхшаш корхоналарда беркитади, ўзини ўзига солиҳ қилиб кўрсатмоқчи бўлади, Тони, - деб насиҳат берарди у, - аммо Худо учун ҳамма гуноҳкорлар ҳам бир хил.
-Ҳукумат ва атрофимиздаги олам бизга бир уюм ахлатга қарагандай муносабатда бўлишларига ишончим комил, - деб маъқулладим Майкнинг гапларини. – Аммо бир-биримиздан баттарроқ гуноҳкормиз.
-Ҳа, Тони. Айнан шундай гуноҳкорлигимизча Худо олдида намоён бўламиз. Ҳар биримиз, у жиноятчими ёки йўқми – бундан қатъий назар, Худонинг кўз ўнгида чуқур гуноҳга ботганмиз, шунинг учун ҳам Ундан ажратилганмиз.
-Аммо кейин Исо келди-ку?
-Энг муҳимини тушуниб олибсан, - жилмайди Майкл. – Масиҳ Гўлготада қурбон бўлганда, У бутун оламнинг гуноҳларини Ўз зиммасига олди – ўтиб кетган, ҳозир ва келажакдаги гуноҳларнинг юкини кўтарди. Исонинг айнан шу жасорати туфайли биз ҳам кечирилишга умид боғласак бўлади. Биз гуноҳларимиз учун жазоланмаймиз ёки қилмишимизга яраша жазо тариқасида қамоқда ўтирмаймиз. Исо ҳаммаси учун тўлов берди.
Майкл бу ҳақда ўз ирланд акценти билан ҳаяжонланиб ва тўлқинланиб гапирганини эслаб, жилмайдим.
-Шунинг учун ҳам Тони, мен сингари бугун озод ва эркинсан, - деди жилмайиб. Мен уни тўғри тушунаётганимни, Майкл жуда яхши биларди.
Ўшанда, назаримда, ҳамма нарса буюк маънога эга эди. Қанчалик қизиқ бўлмасин, Кипрда, қамоқда масиҳий бўлиш эркинликдагидан кўра анча осон бўлган. Ўшанда, биринчи навбатда, бажармоқчи бўлган ишим – бу барча яқинларимга Масиҳ ҳақида гувоҳлик бериш эди. Ҳаммаси қачон ўзгариб қолган бўлиши мумкин?
Кунларнинг бирида камерамда Муқаддас Китобни ўқиётганимда, олдимга Даррен Браун учиб кирди. Бу йигитни мен билан полиция машинасида Баллингтонга олиб келишганди. Шу заҳотиёқ Муқаддас Китобни ёстиғимнинг тагига беркитдим.
-Нима ўқияпсан? – сўради у.
-Айтарлик ҳеч нарса, - жавоб бердим истар-истамас.
Мен гапиргим келмасди. Даррен шалпиллаб каравотимга ўзини ташлаб, ўтириб олди.
-Нима деганинг “айтарли ҳеч нарса”? – сўради у. – Порнографиями? Ёки шунга ўхшаш бирор нарсами?
Энди жаҳлим чиқди.
-Аслида бу Муқаддас Китоб, фақатгина мана шу Муқаддас Китобни ўқияпман, - жавоб бердим қўполлик билан.
-Му-қадд-ас К-и-т-о-б? – чўзиб сўради Даррен. – Нима, тақводормисан... нима деб атарди уларни? Ҳа, масиҳиймисан?
-Эътиборинг учун, энди масиҳий эмасман... Мен ҳозирда қамоқдаман.
-Қўйсанг-чи, акахон, ҳамма ҳам хатога йўл қўяди.
-Лекин мен ҳар доим буни эсда тутишим керак эди.
-Хўп, Муқаддас Китобингдан нимани ўқидинг? Қизиқроқ бирор нима борми? – Даррен мени саволлар билан кўмиб ташлади.
Янада жаҳлим чиқди. Мен билан унинг нима иши бор? Уни чақирмаган бўлсам.
-Мен билан нима ишинг бор? – деб эътироз билдирдим. – Ҳозир бу ҳақда гаплашишни истамаяпман, тушундингми?
-Ҳа-хўп. Жаҳлинг чиқмасин. Бир сўрадим–қўйдим-да... – деди у қўлларини тепага кўтариб.
Шунда бекордан-бекорга йигитни хафа қилиб қўйганимни тушундим.
-Яхши, - дедим ўзимни сал босиб, ҳозиргина Юҳанно баён этган Муқаддас хушхабарнинг саккизинчи боб, ўттиз олтинчи оятини ўқидим. Бу оятда мени озодликка олиб чиққан Зот – Исо ҳақида айтилган.
Кайфиятим яхши эмаслигини Даррен сезди, шекилли. У ўрнидан туриб, босиққина деди:
-Тинчланганингдан кейин стол тенниси ўйнагани кел. Хўпми, биродар?
Даррен чиқиб кетди, мен эса мушкул аҳволда қолганимдан қўлларимни мушт қилдим. Менинг эътиқодим... Бу ҳақда ҳеч ким билан гаплашгим келмасди.
Уч кун ўтгач, Даррен яна камерамга келди. Тиржайганича, каравотимнинг бир чеккасига ўтирди.
-Биродар, ҳеч қачон топа олмайсан!
-Нимани назарда тутмаяпсан? – деб кулиб юбордим. Унинг айёр жилмайиши мени қизиқтириб қўйди.
-Ўтган сафар олдингдан кетишим биланоқ, жуда катта кўнгилсизликка дуч келдим.
-Нима юз берди?
-Олдингдан кетиб, тўғри бутхонага Муқаддас Китоб олиш учун бордим. Муқаддас Китобдан нима ўқиганингни айтмадинг. Шунинг учун мен ҳам бир ўқиб кўрмоқчи бўлдим, - деди Даррен.
Унга диққат билан унга қараб турардим. Яна нималар дер экан?! Даррен гапини давом эттирди:
-Мен руҳонийдан Муқаддас Китоб беришини илтимос қилдим. У бўлса, Муқаддас Китобдан сигарета учун қоғоз айлантиради деб ўйлади, шекилли. Албатта, руҳоний ҳеч қандай китоб бермади, аммо у тескари қараганда, ўзимга керак бўлган нарсани ўғирладим. Китобни ичимга беркитдим.
-Фақат сени тутиб олганликларини гапирма.
-Ҳа, мени тинтиб кўришди, Муқаддас Китобни топишгандан кейин мени йигирма тўрт соатга карцерга ташлашди.
-И-е, шундайми?
-Аммо муҳими шуки, қамоқхона хизматчилари ҳаммасини тополмади! Бошқа Муқаддас Китобни иштонимнинг ичига солгандим. – Дарреннинг кўзлари ёниб кетди.
Мен ҳам ўзимни тутолмай кулиб юбордим.
-Карцерда бўш ўтирмайдиган бўлдим, - гапини давом эттирди у. – Мен Китобдан сен ўқиган жойни топмоқчи бўлдим. Аммо қаердан ахтаришни билмасдим. Ўшанда ким тўғрида гапирганингни эслашга ҳаракат қилдим. Ёқуб ҳақидамиди, Юҳанно ёки Жек ҳақидамиди... Аниқ эсимда йўқ. Қолаверса, олдин Муқаддас Китобни асло қўлимда ушламаганман.
-Бу Юҳанно баён этган Муқаддас Хушхабардан олинган оят, - дедим секингина.
-Буни энди ўзим ҳам биламан, - деб жилмайди Даррен. – Қўшни камерадаги маҳбус йигитдан деворни тақиллатиб сўрадим: “Ҳой биродар, Муқаддас Китобни ўқиганмисан?” Йигит эса менга жавоб қилди: “Ҳа, мен масиҳийман. Нимани билиб олмоқчисан?”. Менга Исо ҳақида гапирганингни, У сени қандай озод этганини қўшни камерадаги йигитга бақириб айтдим. Йигит эса деди: “Юҳанно баён этган Муқаддас Хушхабарни ўқиб чиққин”. – Даррен гапини давом эттирди: - Юҳанно баён қилган Муқаддас Хушхабарни охиригача ўқидим. Хўп, бошқа нима ҳам қилардим? Беҳуда вақт ўтказмайман-ку! – кулиб юборди Даррен. – Тони, олдинига ҳеч нимани тушунмадим. Ҳаммаси беҳуда гапдай туюлди. “Азалда Калом бор эди, ва Калом Худо бўлди...” Қандайдир куф-суф. Кейин ҳаммаси тушунарли бўлди... Исо сувни шаробга айлантирди, кейин бир аёл бор экан... ҳаҳ, кимиди... ҳа, самариялик аёл... ҳа, қудуқ олдидаги самариялик аёл. Аммо аёлнинг бир нечта эри борлигини У қаердан билиб олди, тушунмадим. Ахир, булар қизиқ эмасми? Жуда ҳам қизиқарли!
-Тўғри –да, - дедим хотиржамлик билан, - бу чиндан ҳам жуда қизиқарли.
-Шундай қилиб бутун китобни ўқиб чиқдим. Сен айтган жойни топдим: “Шундай қилиб, агар Ўғил сизларни озод қилса, ҳақиқатан эркин бўласизлар”. Мен шу жойни бир неча марта ўқиб чиқдим, кейин ўйладим.
Даррен жим бўлиб қолди, гўёки фикримни билмоқчи эди.
-Менимча, биродар, бунинг нималигини тушундим. Ҳа-ҳа, чиндан ҳам бу жойни жуда яхши тушундим, - деди у. – Мен Исо ҳақида ўқидим ва Унга ишондим. Кеча кечқурун мен У билан гаплашдим ҳам. Демак, энди масиҳийман, шундайми?
