42 - боб
Мен данг қотиб қолдим. Дарренни хайдаб чиқариш учун қўлимдан келганини қилдим. Аммо қаршилигимга қарамасдан, Худо мени Ўзининг қуроли қилмоқчилигини кўрсатди. Гўёки Худо шундай деб айтмоқчи: “Мана энди сен тор-мор қилиндинг ва кучсизсан, эндиликда Мен сен орқали Ўз меҳнатимни амалга ошираман”.
-Биродар, йиғлаяпсанми? – Дарреннинг овози ҳаёлимни бўлди.
Тезда кўз ёшларни артдим. Унга нима дейишни ҳам билмасдим, аммо Дарреннинг жуда гаплашгиси бор эди. Биз ухлаш вақти келгунча суҳбатлашиб ўтирдик. Даррен менга ўзи ҳақида сўзлаб берди. У болалигиданоқ етим бўлиб қолган экан. Уни бир нечта оила бирин-кетин асраб олаверибди. Ҳамма оила уни ўзича тарбияламоқчи бўлар, бир оилага ўрганганда, уни бошқа оилага бериб юборишаркан. Шундай қилиб, у безори бола бўлиб улғайибди ва полицияни бош оғриғига айланибди. Бора-бора қамоқ унинг қадрдон уйи бўлиб қолибди. Бу сафар дугонасини қандайдир йигитга рашк қилиб, уни бошига шиша билан ургани учун тушган.
-Шундан кейин севган қизим мени ташлаб кетди, - деди Даррен, - ва менимча, ҳозирда ўша бола билан топишиб олган.
-Кел, шу учун ибодат қиламиз, - деб таклиф қилдим.
Даррен ниҳоятда асабийлашарди. Мен билан бирга ибодат қилиш у учун жуда оғир эди.
-Қандай ибодат қилишни билмайман, - деди у.
Даррен мен билан гаплашишидан олдин, Худо билан сўзлашгандим. Шундан сўнг биз Даррен билан кўп кунларни бирга ўтказдик. У кўпинча бирга ибодат қилишимизни сўрарди. Биз Даррен билан Муқаддас Китобни ўрганишни бошладик. Қачондир Никосияда дўстларим билан ҳам ўзимни шундай тутганман.
Дарреннинг ҳаёти ўзгача эди. У наркотикка тобе бўлиб қолганди. Қамоқда наркотик топишнинг қийин жойи йўқ. Қамоқхонада мунтазам равишда тинтув ўтказилишига қарамасдан, кўп маҳбуслар тинмай наркотик қабул қилишарди. Текшириш ва тинтув жараёни ниҳоятда қаттиқ ўтказиларди: экспресс анализ қилинади, агар жавоби ижобий чиқадиган бўлса, наркоманлар амнистия ва муддатидан олдин озод қилинишдан маҳрум бўларди, шунингдек, қўшимча жазо тайинланарди. Маҳбуслар учун бу ҳаёт тарзи бўлиб қолган. Наркотикларга тобелигидан Даррен ниҳоятда азобланарди. Гашиш унинг миясини айнитиб қўярди. У ўн икки ёшидан чекишни бошлаган, ҳозирда депрессия ва паранойядан қийналарди. Мен уни наркотиклардан воз кечишга ишонтирардим, наркодиллерлардан узоқроқ юришга ундардим, Даррен билан бирга шифо топиши учун ибодат қилардик. Баъзида у бир неча ҳафта давомида ремиссияда юрарди. Бу эса унинг энг катта ютуғи эди. Чин дилдан Дарренга ёрдам қилишга интилардим. Ахир, айнан Даррен туфайли Худо билан бўлган аввалги муносабатимга қайтдим, ҳа-ҳа, айнан у мени яна Худога олиб келди.
Мен Даррен билан бирга эканман, Муқаддас Хушхабарни ичимда сақлаб юриш ҳуқуқига эгамаслигимни тушундим. Худо мен орқали ҳаракат қилишига ижозат беришим даркор. Бундан ташқари, ҳамма нарса ўз вақтида содир бўлиши кераклигини тушундим. Энди кенг масштабдаги Инжилни тарғиб қилиш бўлмаслиги керак. Ҳеч қандай ўзбилармонлик. Ўз кучимга ҳеч қандай ишонч йўқ. Худо олдида тавба қилишим лозим. Ҳаётим тамомила ўзгариши даркор. Олдинлари ибодатга керакли даражада эътибор қилмаганимни тушуниб етдим. Бундай хизмат учун доимо банд бўлганман. Ибодатларим Худонинг олдига қўяётган шахсий талабимдан иборат бўлиб, сўнгра уларнинг бажарилишини Ундан кутиб ўтирардим. Қанчалик қизиқ бўлмасин, бу вақтда Худо тўхташимни ва Унинг ҳузурида бирозгина бўлишимни хоҳларди. Нимага муҳтож бўлганимни энди тушундим: мен Уни тинглаб, вақтимни У билан ўтказишим керак эди.
Хавф туғдирмайдиган лезвиени олдим ва қоғоздан хоч кесдим. Хочда тоғ олди тасвирини чиздим: кўм-кўк ўтлоқ ва дарахтлар, зилол ирмоқлар оқиб турарди. Тиш пастаси билан ижодимни ойнага “ёпиштириб” қўйдим. Камерам биринчи қаватда жойлашганди. Зэклар ишлайдиган ички ҳовлидан ойнам бемалол кўриниб турарди. Камерамни озода ва тартибли сақлардим. Хушхабарни ёйишнинг бу энг содда ва камтар усули эди. Мен ўзимда бор нарсани маҳбуслар билан баҳам кўришга ваъда бердим ва уларнинг ҳар бирини дўстона, очиқ чеҳра билан кутиб олишга доимо тайёр эдим.
Аста-секинлик билан, бирин-кетин одамлар маслаҳат сўраб мурожаат қила бошлади. Ўзим ҳақимда ҳикоя қилиш жуда осон эди: маҳбусларга ҳам, назоратчиларга ҳам, қамоқхона бошлиқларига ҳам. Баллингтонга қандай қилиб тушиб қолганимдан хабар топган кўпчилик ҳайратда қоларди. Йўлдаги оддий бир бахтсиз ҳодиса шундай ҳукм чиқарилишига асос бўлолиши мумкинлигини улар тушунмасди. Мени кўпинча “гуноҳсиз жабрланувчи” деб атардилар. Бу эса ўз навбатида, ҳақиқий масиҳийлигимга қарамасдан, хато қилишга қодир эканлигимни тан олишимга имкон берарди.
-Фикримча, жойим айнан шу ерда, - дедим мн. –Навбатдаги сабоқни бериш учун, бу ерга тушишимга Худо йўл қўйди.
Тез орада ҳамма мени “қавмбоши”, баъзида эса (қамоқдаги “наркотиклар тарқатувчиси” сўзига қарама-қарши!) “умид тарқатувчи” деб атай бошлади.
Ҳар куни эрталабки қирқ дақиқалик жисмоний машқлар пайтида Масиҳ ҳақида гувоҳлик бериш имкониятига эгаман. Бир куни Найжел Питерс мен билан тенглашиб қолди. У одам ўлдиргани учун жазо ўтарди. Унинг ёши ўттиз бешларда, сочлари қириб олинган эди. У ҳеч қачон чекмасди ва эрталаб югуриб, ўзини жисмонан яхши сақлаганди. Иккимиз шошмасдан айланиб юрдик ва ўз ҳаётимиз ҳақида, бошимиздан ўтказган мусибатлар ҳақида бир-биримизга сўзлаб бердик.
-Ўзгачалигингни сездим, - деди Найжел Питерс. – Қолганлар қилган қотилликлари ҳақида тинмай мақтанаётган бир пайтда, сен фақат Худо ҳақида гапираётганингни эшитаман.
Мен унга жилмайиб боқдим.
Иккин кундан кейин гимнастика залидан чиқаётган Найжелга дуч келдим. Ундан тер қуйилиб оқаётган эди.
-Қалай, машқлар яхши ўтдими? – сўрадим мен.
-Ростини айтсам, ҳаммасидан чарчадим, - жавоб берди Найжел. Ростдан ҳам унинг кўриниши хафа, кўнгли ғашдай туюлди .
-Тони, ўн тўрт йилдан бери қамоқдаман. Керак бўлмаган жойга ҳеч қачон бурнимни суқмаганман. Энди қара, мен нимага ўхшаб қолганман.
Найжелни яқиндагина бошқа қамоқхонадан Баллингтонга ўтказишганди. Олдинги қамоқхонадаги режим бунчалик қаттиқ эмасди. Ўша ерда бир ҳафтада бир марта уни ишлашдан озод қилишларига эришди. Аммо блокидаги наркотик билан боғлиқ кўнгилсизликлар туфайли Найжел Питерс бундай имтиёздан муҳрум қилинди.
-Уларга фақат бир куни кечқурун қўшилгандим, бор–йўғи шу – барча имтиёзимдан айрилдим, - деди у. – Ўшанда томим кетиб қолди. Шунинг учун ҳам бу ёққа кўчириб ўтдилар. Ана энди жазо муддати тугагунча, охиригача ҳеч қандай дам олиш куни бўлмайди. Бу эса – яна уч ярим йил қаторасига бу ердан чиқмаслигимни англатади.
Биз маълум вақт гапирмасдан юрдик.
Тўсатдан, умуман кутилмаганда у сўради:
-Агар ҳамма жойда шундай воқеалар содир бўлиб турган бўлса, Худо борми ўзи бу дунёда?
Мен бирозгина ўйланиб турдим ва дедим:
-Хоҳлайсанми, бир масални сўзлаб бераман?
-Айта қол, қани бир эшитайлик-чи.
-Бир кема сув остидаги қоя тошларга урилиб, парча-парча бўлиб кетибди. Кема талофотга учрагандан сўнг биттагина одам тирик қолибди. Қандайдир тарзда у кимсасиз оролга бориб қолибди. Шундан кейингина у нақадар аянчли аҳволга тушиб қолганини англабди. Ўшанда омон қолган одам чин дилдан Худога ибодат қилибди, аммо ҳеч нарса юз бермабди.
-Ҳеч қандай Худо йўқ бўлса, у кимдан нимани кутиши мумкин! – менинг гапимни бўлди Найжел.
-Совуқдан беркиниш учун у ўзига чайла қурибди, - деб гапимни давом эттирдим мен. – Бир куни у ўзига озиқ-овқат топиш мақсадида оролни айлангани кетибди. Қайтиб келиб қараса, чайласи ёниб ётган экан. Пешинда шундай жазирама иссиқ бўлибдики, чайла устидаги сомон ёниб кетибди. Бечора одам сўнгги умидининг ёниб тугашига қараб тураверибди. Ана шунда у ниҳоятда ғазабланиб кетибди. “Эй Худо, шундай бўлишига Сен қандай йўл қўйдинг?” – деб бақирибди у ва осмонга қараб мушт ўқталибди. Ўша куни кечқурун у совуқдан дир-дир қалтираб, дарахт тагида ётибди. Эрталаб уни одамларнинг овози уйғотиб юборибди. “Сизлар мени қандай топиб олдиларинг?” – деб сўрабди у хайрон бўлиб. “Биз узоқдан тутун сигналини кўриб қолдик”, - деб жавоб беришибди улар.
Мен ўз ҳикоямни тугатганимда, Найжел тўнғиллади.
-Баъзида Худонинг севгиси бизга Унинг нафрати бўлиб кўринади, - дедим мен. – Нега У ҳаётимизда қандайдир нохуш воқеалар юз беришига йўл қўйишини тушунмаймиз. Мана мен ҳам бу қамоқхонага келиб қолишимга У қандай ижозат берганини тушуна олмадим. Сен ҳам қандай қилиб имтиёзларингдан айирилиб қолганингни ҳозир тушунмаяпсан. Менимча, сўнгги умидинг – бу тутун сигналинг.
-Бўлиши мумкин... – деди Найжел.
-Қулоқ сол, - деб гапимни давом эттирдим, - Муқаддас Китобда, Римликларга мактубнинг саккизинчи боб, йигирма саккизинчи оятида шундай дейилган: “Биз биламизки, Худони севганларга, яъни Худо Ўз муроди бўйича даъват этганларга ҳамма нарса яхшилик бўлиб хизмат қилади”. Яъни, Худони севганларнинг ҳаётида нимаики юз берса, ҳамма нарса уларнинг фойдасига хизмат қилади. Найжел, бу оятда калит сўз ҳамма нарса. Ушбу ибора яхшини ҳам, ёмонни ҳам, шу жумладан, имтиёзларингни ҳам ўз ичига олган... Агар Исо Масиҳга имон келтирсанг, ҳаттоки шу ҳолатингда ҳам, ҳеч нарса ютқизмайсан. Вазиятга мағлубиятга қарагандай, қарамагин. Ҳозирнинг ўзида, Худо сенинг фойдангга хизмат қилаяпти.
Найжел қозиқдай қотиб қолди. Назаримда, бу сўзлар қалбини чертиб ўтди.
-Найжел, Худо сени севади, У Ўз фарзанди сингари сенга ғамхўрлик қилади.
-Найжел менга тикилиб турарди.
-Ҳикоянг учун раҳмат, Тони, - деди ва секингина мендан нари кетди.
Кейинги куни Найжел ички ҳовлида яна олдимга келди.
-Тони, кеча менга сўзлаб берган ҳикоя калламдан чиқмаяпти, - деб гап бошлади у. – Ўзимни қўярга жой топа олмаяпман. Менга Худоинг ҳақида яна бирор нима гапириб бер.
Мен унга Масиҳ ва Унинг Муқаддас Хушхабари ҳақида гувоҳлик бердим, аммо шуни яхши тушунардимки, фақат нажот ҳақидагина гапириб қолмаслигим керак. Масиҳий ҳаётнинг қийинчиликлари ҳақида жуда кўп нарса билардим.
-Худо сени азоблардан халос қилолмайди, - дедим Найжелга. – Айнан азоб-уқубат пайтида У сени иродали қила олади. Одамлар тўкин-сочин, бой–бадавлат яшаётганларида, улар Худога камдан-кам мурожаат қилишларини бошимдан ўтказганман. Найжел, мен катта қийинчиликлар билан бу сабоқни англаб олдим. Аммо ҳар куни Худо мени бу ерга олиб келгани ва ҳақиқатни кўрсатгани учун Унга миннатдорчилик билдираман.
-Тони, лекин менда ишонч мавжудлигига шубҳадаман...
-Дўстим, асло шубҳаланма, - эътироз билдирдим. – Қулоқ сол. Бугун эрталаб уйғондинг. Нафас оляпсан. Нимадан нафас олаётганингни ўйламайсан ҳам. Биз ҳавони кўра олмаймиз! – Найжел жилмайди, мен гапимни давом эттирдим: - Стулга ўтираётганингда, у сени кўтарадими ёки йўқми, олдин пайпаслаб кўрмайсан-ку? Йўқ, бундай қилмайсан. – Энди Найжел кулиб юборди. – Худо ҳам худди шундай, - дедим Найжелнинг кўзларига қараб. – У шу ерда, фақатгина бунга ишонишинг керак.
Найжел кўзларини олиб қочди ва осмонга тикилиб қарай бошлади.
-Кунларнинг бирида, - деб гап бошладим, - бир болача осмонда варрак учираётганди. Ҳаво булут экан. Бобоси унинг олдига келиб сўрабди: “Нималар қиляпсан?” Бола жавоб берибди: “Қоғоз варрак учиряпман”. Бобо уни масхара қилмоқчи бўлибди: “Аммо мен ҳеч қандай варракни кўрмаяпман”. Болакай ҳам бошини кўтариб қараса, қоғоз дўсти йўқ эмиш. У бирозгина ўйланиб турибди-да, кейин бобосига деди: “Ҳа, бобо, гапингиз тўғри. Варрак кўринмаяпти, аммо унинг ўша ердалиги аниқ. Варрак тепадалигига ишончим комил, ахир, ипнинг тортилаётганини ҳис қилаяпман”. – Мен ҳамроҳимга қарадим: - Найжел, агар Исо Масиҳга имон келтирсанг, унда У билан бўлган алоқани ҳис қиласан.
Ўша куни кечқурун Найжелга хат ёздим. Сайр пайтида нималар ҳақида гаплашган бўлсак, ҳаммасини қисқача қилиб хатда баён этдим, Муқаддас Китоб оятлари билан тўлдирдим ва унга ёрдам берувчи оятларни диққат билан ўқиб чиқишни маслаҳат бердим. Хатни олгач, у тез орада Исо Масиҳнинг қатъий ишончига эга бўлди. Мен озодликка чиққанимдан кейин Найжелни Баллингдондаги қамоқхонадан Челмсфордаги қамоқхонага олиб ўтишди. Бугунги кунга қадар ундан хабар олиб тураман.
Блоқда энг қайсар ва камгап маҳбуслар Балла ва Фергюсонлар бўлишган. Лекин тез орада ички ҳовлида бизнинг компания билан сайр қилишга уларга ҳам рухсат берилди. Балла Лондоннинг шарқий, энг камбағал қисмидан эди. Бу йигитнинг гавдаси бақувват, елкалари кенг ва қўллари кучли. Четдан қараганда, худди унинг бўйни йўқдай туюларди. Оғир тоифадаги моҳир боксчи, бўлди! Эркинликда солиқ ундирувчи бўлиб хизмат қилган, қамоқхонага эса ашаддий ирқчиликни намоён қилгани учун тушган. Унинг оиласи фашист ғояларига берилган. Баллага бу туйғу она сути билан кирган.
Ҳеч ким у биланг тенг бўлишни хоҳламасди, шунинг учун ҳам ҳеч ким унга кўнгилсизликлар етказмасди. Аммо ҳамма ундан дод дерди, айниқса қоратанлилар ва чалазотлилар. Қамоқхона хизматчиларидан бири Балланинг қоратанлиларга агрессиясини олдини олиш учун ўзича бир ҳийла ўйлаб топибди. Хизматчининг фикрича, у менинг бир неча йил олдинги қамоқхонадаги ҳаётимдан баъзи бир маълумотларни етказмоқчи бўлибди. Бундай маълумотлар қамоқхона хизматчилари орасида сир тутилиши керак эди, лекин улар фойдаларини кўзлаб, баъзида атайлаб баъзи маълумотларни ўзлари тарқатишарди. Қамоқхона назоратчилари мени кун-фу бўйича уч карра жаҳон чемпиони бўлганлигимни билишарди. Бундан ташқари, Интерполдан ўзларига керак бўлган ҳар қандай маълумотни билиб олиши мумкин эди.
-Уни ҳамма Қавмбоши деб атайди, бироқ бу йигит бутун дунёга маълум ва машҳур. У ўз қўллари билан қаллангни ўзиб ташлашга қодир, - дебди хизматчи Баллага.
Балла мен билан қизиқиб қолди. Эҳтимол, чала оқтанли бўлганлигим тўғрисидаги далил уни тинч қўймаётгандир. Қолаверса, у кун-фу ҳақида кўп нарсани билиб олишни хоҳларди. Ўтган ҳаётим ҳақидаги шов-шув тезлик билан бутун қамоқхонага тарқалди. Бу ҳақида гапиришни истамасдим, бироқ айнан “жанговар” ўтмишим Баллага ўхшаш қайсар тўнғизларнинг менга нисбатан иззат-ҳурматини оширарди. Ўйлашимча, нима сабабдан мен каби моҳир спорт устаси, ҳеч кимдан қўрқмайдиган йигит ўзининг пайкасини бошқалар билан бўлишиши, маҳбусларга хат ёзишга ёрдам бериши ва ҳар бир истовчи билан ибодат қилишга тайёрлиги уларни ажаблантираётган бўлса керак.
